“不能自致乎水”的意思及全诗出处和翻译赏析

yīng kē mù shí yú rén shū
应科目时与人书

yuè rì, yù zài bài: tiān dì zhī bīn, dà jiāng zhī fén, yǒu guài wù yān, gài fēi cháng lín fán jiè zhī pǐn pǐ chóu yě.
月日，愈再拜：天地之滨，大江之濆，有怪物焉，盖非常鳞凡介之品匹俦也。
qí dé shuǐ, biàn huà fēng yǔ, shàng xià yú tiān bù nán yě.
其得水，变化风雨，上下于天不难也。
qí bù jí shuǐ, gài xún cháng chǐ cùn zhī jiān ěr, wú gāo shān dà líng kuàng tú jué xiǎn wèi zhī guān gé yě, rán qí qióng hé, bù néng zì zhì hū shuǐ, wèi pín tǎ zhī xiào zhě, gài shí bā jiǔ yǐ.
其不及水，盖寻常尺寸之间耳，无高山大陵旷途绝险为之关隔也，然其穷涸，不能自致乎水，为獱獭之笑者，盖十八九矣。
rú yǒu lì zhě, āi qí qióng ér yùn zhuàn zhī, gài yī jǔ shǒu yī tóu zú zhī láo yě.
如有力者，哀其穷而运转之，盖一举手一投足之劳也。
rán shì wù yě, fù qí yì yú zhòng yě, qiě yuē:" làn sǐ yú shā ní, wú níng lè zhī ruò fǔ shǒu tiē ěr, yáo wěi ér qǐ lián zhě, fēi wǒ zhī zhì yě.
然是物也，负其异於众也，且曰：“烂死于沙泥，吾宁乐之；若俯首贴耳，摇尾而乞怜者，非我之志也。
" shì yǐ yǒu lì zhě yù zhī, shú shì zhī ruò wú dǔ yě.
”是以有力者遇之，熟视之若无睹也。
qí sǐ qí shēng, gù bù kě zhī yě.
其死其生，固不可知也。
jīn yòu yǒu yǒu lì zhě dāng qí qián yǐ, liáo shì yǎng shǒu yī míng hào yān, yōng jù zhī yǒu lì zhě bù āi qí qióng ér wàng yī jǔ shǒu, yī tóu zú zhī láo, ér zhuǎn zhī qīng bō hū? qí āi zhī, mìng yě qí bù āi zhī, mìng yě zhī qí zài mìng, ér qiě míng hào zhī zhě, yì mìng yě.
今又有有力者当其前矣，聊试仰首一鸣号焉，庸讵知有力者不哀其穷而忘一举手，一投足之劳，而转之清波乎？其哀之，命也；其不哀之，命也；知其在命，而且鸣号之者，亦命也。
yù jīn zhě, shí yǒu lèi yú shì, shì yǐ wàng qí shū yú zhī zuì, ér yǒu shì shuō yān.
愈今者，实有类于是，是以忘其疏愚之罪，而有是说焉。
gé xià qí yì lián chá zhī.
阁下其亦怜察之。